आमच्या नशीबाची चाल...

आमच्या नशीबाची चाल... बुद्धिबळातल्या उंटासारखी... तिरकी. लोकांची सरळ चालणारी नशीबं पाहिली की मला त्यांचा हेवा वाटतो. ठरलेल्या रूळावरून जाणार्‍या ट्राम गाडी सारखी ही ६ नंबर, ७ नंबर ची माणसं आयुष्याचा प्रवास थोड्याश्या मंदगती करत असतील पण संसाराच्या शेवटी इष्टस्थळी जाऊन पोहोचतात. रितसर रिटायर होतात, पुण्याला घर बांधतात, त्यांना दोन मुलगे आणि एकच मुलगी अशी 'बेतशुद्ध' संतती असते. त्यातला एक इंजिनीयर होतो, दुसरा डॉक्टर होतो, मुलगी प्रेमविवाह करून बापाला हुंड्याच्या रकमेतून वाचवते, जावई देखील सद्गुणी असतो, असल्या लोकांना कॅज्युअल लिव्ह सुद्धा रविवारला जोडून मिळते, ह्यांच्या घरचे दुधवाले दुधात पाणी घालत नाहीत, रामा गडी गौरी गणपतीला कोकणात गेले तरी पाचव्या दिवशी परततात. आमचा रामा गौरीला म्हणून जो जातो तो शिमगा झाला तरी बेपत्ता.

- असा मी असामी

- पु.ल. देशपांडे.

थांब उद्याचे माऊली

पोरसवदा होतीस
कालपरवा पावेतो;
होता पायांतही वारा
कालपरवा पावेतो.
आज टपोरले पोट
जैशी मोगरीची कळी;
पडे कुशीतून पायीं
छोट्या जीवाची साखळी.
पोरसवदा होतीस
कालपरवा पावेतो;
थांब उद्याचे माऊली
तीर्थ पायाचे घेईतों!


-बा. सी. मर्ढेकर

कविता सौजन्य - http://kavitaapaanopaanii.blogspot.in/2010/04/blog-post.html

चित्र सौजन्य - esakal.com

वाकून टाक सडा

वाकून टाक सडा,
गं राधे जरा, वाकून टाक सडा ।। धृ ।।

केस कुरळे उडतील भुरूभुरू,
आवळून बांध बुचडा, गं राधे जरा, वाकून टाक सडा ।।१।।

शेणाचे शिंतोडे अंगावर उडतील,
पदर खोच कमरेला, गं राधे जरा, वाकून टाक सडा ।।२।।

गावातील लोक टकमक बघतील,
थुंकून टाक विडा, गं राधे जरा, वाकून टाक सडा ।।३।।

एका जनार्दनी पूर्ण कृपेने,
श्रीरंग माझा वेडा, गं राधे जरा, वाकून टाक सडा ।।४।।

इथे ऐका ही गवळण - http://www.loksangeet.com/marathimusic/details.php?image_id=1438

माझ्या मराठीची गोडी

माझ्या मराठीची गोडी
मला वाटते अवीट
माझ्या मराठीचा छंद
मना नित्य मोहवित

ज्ञानोबांची तुकयाची
मुक्तेशाची जनाईची
माझी मराठी गोडी
रामदास शिवाजीची

'या रे, या रे अवघे जण,
हाक मायमराठीची
बंध खळाळा गळाले
साक्ष भीमेच्या पाण्याची

डफ तुणतुणे घेऊन
उभी शाहीर मंडळी
मुजर्‍याची मानकरी
वीरांची ही मायबोली

नांगराचा चाले फाळ
अभंगाच्या तालावर
कोवळीक विसावली
पहाटेच्या जात्यावर

हिचे स्वरुप देखणे
हिची चाल तडफेची
हिच्या नेत्री प्रभा दाटे
सात्विकाची, कांचनाची

कृष्णा गोदा सिंधुजळ
हिची वाढवती कांती
आचार्यांचे आशीर्वाद
हिच्या मुखी वेद होती

माझ्या मराठीची थोरी
नित्य नवे रुप दावी
अवनत होई माथा
मुखी उमटते ओवी

- वि. म. कुलकर्णी ...

जलदाली

थबथबली, ओथंबुनि आली खाली,
जलदाली मज दिसली सायंकाली.
रंगही ते नच येती वर्णायातें !
सुंदरता मम त्यांची भुलवी चित्ता.
व्योमपटीं जलदांची झाली दाटी;
कृष्ण कुणी काजळिच्या शिखरावाणी,
नील कुणी इन्द्रमण्यांच्या कान्तिहुनि,
गोकर्णी मिश्र जांभळे तसे कुणी;
तेजांत धूमाचे उठती झोत,
चकमकती पांडुरही त्या परिस किती !
जणुं ठेवी माल भरूनी वर्षादेवी.
आणुनिया दिगंतराहुनि या ठाया !
कोठारी या वरला दिसतो न परी.
पाहुनि तें मग मारुत शिरतो तेथे;
न्याहळुनी नाहिं बघत दुसरें कोणी
मग हातें अस्ताव्यस्त करी त्यातें.
मधु मोतीं भूवरतीं भरभर ओती !
(अपूर्ण)


- त्र्यंबक बापुजी ठोंबरे (बालकवि)
जन्म - १३ ऑगस्ट १८९०.

मामाची गाडी

माझ्या मामाची रंगीत गाडी हो,
तिला खिल्लार्‍या बैलांची जोडी हो.

कशी दौडत दौडत येई हो,
मला आजोळी घेऊन जाई हो,
नाही बिकट घाट,
सारी सपाट वाट,
मऊ गालीचे ठायी ठायी हो.

शीळ घालून मंजूळ वाणी हो,
पाजी बैलांना ओहोळ पाणी हो,
गळा खुळखुळ घुंगुर माळा हो,
गाई किलबिल विहंग मेळा हो,
बाजरीच्या शेतात,
करी सळसळ वात,
कशी घुमली अंबेराई हो.

कोण कानोसा घेऊन पाही हो,
कोण लगबग धावून येई हो,
गहिवरून धरून पोटी हो,
माझे आजोबा चुंबन घेती हो,
लेक एकुलती,
नातू एकुलता,
किती कौतुक कौतुक होई हो.

- ग. ह. पाटील

कविता सौजन्य - http://sachinpednekar.wordpress.com/2009/11/02/मामाची-गाडी/

लिलाव

 
उभा दारी कर लावूनी कपाळा
दीन शेतकरी दाबूनी उमाळा,
दूत दाराशी पुकारी लिलाव,
शब्द कसले ते - घणाचेच घाव !

पोसलेले प्राशून रक्त दाणे
उडूनि जाती क्षणी पाखरांप्रमाणे
निघत मागुनि बाजले आणि थाळी,
गाडग्यांची पाळी !

वस्तु वस्तुंवर घालुनिया धाड
करित घटकेतच झोपडे उजाड !
स्तब्ध बाजूला बसे घरधणीन लाल
डोळ्यांतिल आटले उधाण;

भुके अर्भक अन् कवळूनी उरास,
पदर टाकूनी त्या घेई पाजण्यास
ऊर उघडे ते तिचे न्याहळोनी
थोर थैलीतिल वाजवीत नाणी -

"आणि ही रे!" पुसतसे सावकार,
उडे हास्याचा चहुकडे विखार!

- कुसुमाग्रज - नाशिक - १९३४.

आसुसलेला शेवगा

दोन प्रहर, निवान्त सारे
श्रमभाराने बाजेवरती
पांगुळलेली तू.
खिडकीबाहेर ढाळितो चवरी
आसुसलेला शेवगा दारचा

- कविवर्य पु. शि. रेगे

रेग्यांच्या कवितेतील स्त्री ही ‘उपभोगाचा’ विषय म्हणून येते, असा आक्षेप त्यांच्या कवितेवर घेतला गेला. पण रेग्यांच्या कवितेचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती स्त्री-शरीराचे वर्णन करताना त्यात गुंतून पडत नाही. प्रेम, आसक्ती, अनासक्ती व तटस्थ अशा वळणाने तिचा प्रवास चालू राहतो. या दृष्टीने ‘शेवगा’ ही कविता त्यांच्या प्रेमाचे वैशिष्ट्य स्पष्ट करते.

दुपारच्या वेळी सगळे निवांत असताना पत्नीकडे वैषयिक भावनेने पाहणारा पुरुष ती दमलेली आहे, हे लक्षात घेऊन श्रमभार कमी व्हावा, या भावनेने तिच्यासाठी चवरी ढाळू लागतो. ही संपूर्ण कविता म्हणजे त्यांच्या कवितेचा स्वभाव म्हणावा लागेल. स्त्री-विषयक आसक्ती, शृंगार भावना ही तिची मूळ प्रेरणा, पण ती दमलेली, श्रमलेली आहे. या जाणिवेने त्याच्यातील शृंगाराची भावना ही तटस्थतेत बदलते. ही तटस्थता निर्विकारपणातून आलेले नसून तिच्यावरच्या प्रेमातून, समंजसपणातून आलेले आहे. शरीरसंवेदना या त्यांच्या प्रेमभावनेचा विशेष असला तरी ती तिथेच थांबत नाही, ती शरीरातीत पातळीवर जाते. मनापासून शरीराकडे आणि त्याही पुढे जाऊन शरीरातीत आत्मिक असा तिचा प्रवास असतो. दैहिक जाणिवेपलीकडे जाऊन सौंदर्याचा अनुभव देणारी व घेणारी स्त्री त्यांच्या कवितेतून दिसते.

- डॉ. वैखरी वैद्य

The source link - http://www.loksatta.com/daily/20090801/ch12.htm

बालमित्रास

आठवते ना-
ओढ्याकाठी अपुल्या घरची
गाय घेउनी धावत होतो
चरावयाला सोडुनिया तिज
पारंब्यावर लोंबत होतो!

आठवते ना-
डोहामधले स्वैर डुंबणे
अंगावरचे ओले कपडे
अंगावरती तसेच सुकणे,
सुकता कपडे पुन्हा पोहणे...

आठवते ना-
करवंदीचा चीक बिलगता
बोटे अपुली बसली चिकटुन
अन कैर्‍याच्या दिवसांमध्ये
हातकातडी गेली सोलुन!

आठवते ना-
हातामध्ये हात घालुनी
अर्धा डोंगर गेलो चढुनी
वर्गामधल्या गोष्टी बोलत
उन्हात फिरलो शेतांमधुनी

मला तरी नित आठवते गा
आठवते ते फुलते जीवन
आक्रसलेल्या चाळिमध्ये
उबगुनी जाता देह आणि मन

- वि. म. कुलकर्णी

निवडुंगाच्या शीर्ण फुलांचे

निवडुंगाच्या शीर्ण फुलांचे
झुबे लालसर ल्यावे कानी,
जरा शिरावे पदर खोवुनी
करवंदीच्या जाळीमधूनी.

शीळ खोल ये तळरानातून
भण भण वारा चढणीवरचा,
गालापाशी झिळमिळ लाडिक,
स्वाद जिभेवर आंबट कच्चा.

नव्हती जाणीव आणि कुणाची,
नव्हते स्वप्नही कुणी असावे,
डोंगर चढणीवरी एकटे
किती फिरावे, उभे रहावे.

पुन्हा कधी न का मिळायचे ते,
ते माझेपण, आपले आपण,
झुरते तनमन त्याच्यासाठी
उरते पदरी तीच आठवण...

निवडुंगाच्या शीर्ण फुलांची,
टपोर हिरव्या करवंदाची…

- इंदिरा संत